Maar Zacheüs was gaan staan en zei tegen de Heer: ‘Kijk, Heer, de helft van mijn bezittingen geef ik aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst vergoed ik het viervoudig.’ (Lucas 19: 8) Wat kunnen wij ons bekeken en beoordeeld voelen door mensen! En hoe we door anderen worden beoordeeld hangt sterk af van wat we doen. Als ik bij mezelf naga dan heb ik ook vaak andere mensen aangemoedigd om daar over na te denken. Wat voor gevoel roept jouw gedrag bij de ander op? Op school, in ons werk of in onze (huwelijkse) relaties worden we aangespoord om te reflecteren op ons gedrag. Wat levert het op? Zijn we effectief?
We moeten zoveel. De wereld om ons heen dringt ons zoveel op. Niet raar toch, dat veel mensen aan zichzelf beginnen te twijfelen? Misschien heb jij ook wel dat gevoel dat je er niet bij hoort. Misschien heeft u ook wel het idee dat uw leven een mislukking is. Is je werk, je gezin, noem maar op, niet wat je ervan had verwacht. We voelen ons bekeken en beoordeeld. Alsof we iedere dag in de rechtszaal staan en beoordeeld worden op onze daden. Iedere dag voor de rechter.
Iemand die zich ook bekeken en beoordeeld moet hebben gevoeld, is Zacheüs. Hij was klein en werd door de mensen getypeerd als ‘zondig’. Hij was een buitenbeentje. Misschien was hij juist daarom wel tollenaar geworden. Daaraan ontleende hij zijn identiteit. Hij was ook rijk. Toch moet er bij hem iets van onvrede geweest zijn. Hij was benieuwd naar wie Jezus was. Wat voor iemand, staat er. Dat vroeg hij zich af. In deze vraag ligt waarschijnlijk ook wel zijn eigen vraag verborgen. Wat voor iemand ben ik?
Als Jezus in ons leven voorbij komt, dan gebeurt er iets. Hij is geen passant, maar wil ons echt ontmoeten. Jezus voelde de onvrede bij Zacheüs over wie hij was. God doorziet ons, Hij kent ons door en door. Beter dan wij onszelf kennen. En Jezus speelt daarop in. Jezus is in die zin echt mens geweest. Met alle menselijke gevoelens. Daarom ook was Hij zo vaak met innerlijke ontferming bewogen. Hij kent de grote levensvragen. Ook die van jou, van u, van mij!
Zacheüs is dan ook verheugd wanneer blijkt dat Jezus aandacht voor hem heeft. Een bijzondere ervaring voor iemand die collectief genegeerd werd. Verachtelijk nagekeken. Alsof de ogen van de mensen in je rug branden. Maar Jezus ziet hem wel zitten! Kijkt hem niet na, maar kijkt hem aan. Recht in de ogen, vol liefde. ‘Vandaag moet ik in jouw huis verblijven.’
De naam Zacheüs betekent ‘zuiver en rechtvaardig’. Maar dat was hij nooit geweest. In die zin was hij werkelijk ‘zondig’. Hij miste het doel van zijn leven. Totdat hij Jezus ontmoette. Jezus zorgt ervoor dat mensen worden zoals ze zijn bedoeld. Dat geldt tot op de dag van vandaag. Zacheüs is daarin een voorbeeld voor ons. Hij werd zuiver. Hij maakte schoon schip met mensen die hij teveel heeft afgeperst. Voor Zacheüs geldt dat hij rechtvaardig werd. De helft van zijn bezittingen gaf hij aan de armen. Hij ging dat doen waartoe hij was bestemd. Oog hebben voor de ander die zijn hulp nodig heeft.
In de ontmoeting met Jezus worden wij zoals we zijn bedoeld. Want Jezus beoordeelt ons niet naar onze daden. Niet naar wat we doen. Wat mensen ook over ons denken en zeggen. Mensen blijven naar ons kijken. We staan nog steeds in dezelfde rechtszaal die onze wereld is. Maar door het geloof in Jezus Christus als onze Redder wordt ons duidelijk dat de uitspraak er al ligt. Daar kunnen we niets meer aan doen. Jezus heeft gezorgd voor onze vrijspraak. Daarom kunnen wij worden zoals we door God zijn bedoeld. Wat andere mensen ook over ons zeggen.
Ds Ruilof van Putten